Szacuje się, że do obozu masowej zagłady w latach 1940 – 1945 zostało deportowanych co najmniej 232 tys. dzieci, z których blisko 216 tys. stanowili Żydzi, 11 tys. Romowie, 3 tys. Polacy, ponad 1 tys. Białorusini oraz kilkuset Rosjan, Ukraińców i innych. Natomiast zarejestrowanych w obozie było 23 tys., a w dniu wyzwolenia obóz liczył ponad 700 dzieci, które przeżyły zagładę.

Transmisję obchodów 76. rocznicy wyzwolenia obozu koncentracyjnego rozpoczną świadectwa ocalałych byłych więźniów Auschwitz: Zdzisławy Włodarczyk oraz Anity Lasker – Wallfisch. Oficjalne okolicznościowe wystąpienia do uczestników wydarzenia za pośrednictwem sieci skierują Andrzej Duda, Prezydent RP, Tal Ben Ari – Yaalon, Wiceambasador, Charge d’affaires Izraela oraz Siergiej Andrejew, Ambasador Federacji Rosyjskiej. Natomiast dr Piotr Cywiński, dyrektor Miejsca Pamięci Auschwitz podziękuje osobom, które w tym szczególnym dniu uczciły 76. rocznicę jednej z największych tragedii w czasie II wojny światowej. Modlitwy w intencji ofiar obozu zagłady poprowadzą duchowni wyznania rzymsko-katolickiego, mojżeszowego, prawosławnego oraz ewangelicko-augsburskiego.

Po zakończeniu oficjalnej części obchodów odbędzie się o godz. 17 dyskusja online pt. „Wpływ wojny i Holokaustu na kształtowanie się tożsamości dziecka”. Wezmą w niej udział Lea Balint, Ocalała z masowej zagłady, Melissa Hacker - Prezes Kindertransport Association, Janina Rekłajtis - Ocalała z Auschwitz.

***

Obóz Auschwitz – Birkenau był głównym i jednym z obozów koncentracyjnych wybudowanych przez III Rzeszę Niemiecką w celu tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej, czyli planu masowego wymordowania Żydów europejskich. Niemcy wybudowali obóz na obszarze okupowanej Polski, ówczesnego Generalnego Gubernatorstwa, jednostki administracyjnej wchodzącej w skład państwa niemieckiego. Początkowo więźniami byli Polacy, których zsyłano w związku z przepełnionymi więzieniami, do ciężkiej, wyczerpującej niewolniczej pracy. Następnie deportowano do niego sowieckich jeńców. Dopiero w latach 1942-1944 stał się obozem zagłady, do którego zsyłano Żydów z całej Europy za ich tzw. pochodzenie rasowe. Obok zamordowanych przedstawicieli narodowości polskiej, żydowskiej, białoruskiej oraz rosyjskiej zginęło również z przyczyn rasowych tysiące ludności romskiej i sinti, a także ludzi innych narodów.

Historycy szacują, że do obozu Auschwitz – Birkenau trafiło co najmniej ponad 1 mln 300 tys. osób. Raport rotmistrza Witolda Pileckiego (pierwszy raport o Holocauście w czasie II wojny światowej), oficera Wojska Polskiego, który był także więźniem obozu, określa liczbę ofiar na 2 do 5 milionów. Więzień pisał m.in.: „Gdy wychodziłem z Oświęcimia (27 IV 1943), zginęło 97 tysięcy numerowanych więźniów. Nie ma to nic wspólnego z ilością ludzi, których masami, bez ewidencjonowania, gazowano i palono. Zginęło ich ponad dwa miliony. Podawałem te liczby oględnie, żeby nie przesadzić. Koledzy, którzy tam dłużej siedzieli i byli świadkami gazowania po osiem tysięcy ludzi dziennie, podają liczbę plus minus 5 milionów ludzi”. Z kolei w 1945 roku w obozie pracowała komisja radziecka, która podjęła proste ustalenia – pomnożono teoretyczne możliwości techniczne krematoriów przez liczbę dni ich pracy. Otrzymano w ten sposób liczbę prawie 4 milionów ofiar. Nie znajduje to uznania u większości współczesnych badaczy.

Obóz masowej zagłady został wyzwolony przez oddziały Armii Czerwonej 1. Frontu Ukraińskiego. W obozie Auschwitz – Birkenau wyzwolenia doczekało łącznie blisko 7,5 tysiąca więźniów.

Pozostałości obozów Auschwitz I Auschwitz II- Birkenau są symbolem czasów pogardy wobec ludzkiej godności i odmówienia człowieczeństwa narodowościom uznanym przez zbrodniczą ideologię nazistowską za podludzi. System funkcjonowania tej zorganizowanej machiny zbrodni świadczy o morderczym charakterze antyludzkiej oraz rasistowskiej polityki hitlerowskich Niemiec. Tragiczne doświadczenia naszej historii powinny uświadamiać kolejne pokolenia Polaków jak ważne w naszym codziennym życiu powinny być takie wartości jak: akceptacja, tolerancja, wzajemny szacunek i poszanowanie ludzkiej godności.

Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu jest zamknięte dla odwiedzających z powodu pandemii. Jednak można je odwiedzać wirtualnie na stronie Wystawa Online.

tekst: Cezary Rutkowski
red.: Paulina Dulewicz
fot.: Małgorzata Półtorak