Z inicjatywą Programu INDEX wystąpiło środowisko związane z krakowskim Instytutem Studiów Strategicznych.

Głównym celem programu jest rzetelne i wiarygodne historycznie zbadanie skali nazistowskich represji wobec Polaków udzielających pomocy Żydom w czasie okupacji i upamiętnienie osób pomordowanych.

17 października 2005 r. na pierwszym posiedzeniu spotkała się w Warszawie Rada Programowa, w której skład wchodzą: prof. Władysław Bartoszewski – przewodniczący, prof. Daria Nałęcz - naczelny dyrektor Archiwów Państwowych, prof. Israel Gutman - Instytut Yad Vashem w Jerozolimie, prof. Leon Kieres - prezes Instytutu Pamięci Narodowej, dr Piotr Setkiewicz - kierownik Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.

Mają być przeprowadzone rzetelne poszukiwania w dokumentach przechowywanych w Archiwum Państwowym w Białymstoku, informacji i dokumentów u bezpośrednich świadków i ich potomków lub znajomych, a także za pośrednictwem mediów. Efekty tych badań zostaną przedstawione w postaci bazy danych, publikacji, wystaw, konferencji.

Badacze szacują, że z rąk hitlerowców życie straciło od kilku do kilkudziesięciu tysięcy Polaków ratujących Żydów. Program INDEX nie jest przedsięwzięciem politycznym, narodowym czy religijnym. Nie ma na celu uzasadnienia jakichkolwiek roszczeń materialnych żyjących spadkobierców ofiar. Nie zamierza też negować historycznej prawdy na temat Polaków, którzy współpracowali z okupantem. Historia tych, którzy ratowali życie należy do narodu polskiego, ale jest również częścią historii narodu żydowskiego i historii Europy.

Archiwum Państwowe zwraca się z apelem do bezpośrednich świadków wydarzeń oraz ich potomków lub znajomych:
Aby poznać dokładną liczbę i nazwiska ofiar, uprzejmie prosimy mieszkańców województwa podlaskiego o pomoc i zgłaszanie nazwisk Polaków zamordowanych lub represjonowanych za pomoc Żydom w latach 1939-1945. Państwa relacje będą dla nas nieocenioną pomocą i niezbędnym uzupełnieniem poszukiwań prowadzonych w archiwach. Jeśli zdecydują się Państwo nam pomoc prosimy o kontakt z Archiwum Państwowym w Białymstoku, gdzie uzyskają Państwo wszelką informację i wzór ankiety do wypełnienia. Ankietę możną również pobrać ze strony internetowej www.archiwa.gov.pl. Na stronie Archiwum Państwowego w Białymstoku zostanie umieszczony link, który ułatwi pobranie ankiety. Uprzejmie prosimy o Wypełnienie zamieszczonej poniżej ankiety i odesłanie jej na adres:
Archiwum Państwowe w Białymstoku, Rynek Kościuszki 4, 15-426 Białystok, sekretariat_ap@bialystok.ap.gov.pl, www. bialystok.ap.gov.pl, tel.: (085)7435-603; (085)7435-655
Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, ul. Długa 6, 00-950 Warszawa, Skr. poczt. 1005, (z dopiskiem: Index) lub drogą mailową na adres: relacje@archiwa.gov.pl.