Twórca języka esperanto w Białymstoku spędził swoje dzieciństwo. Później przeniósł się do Warszawy. Tam nadal pracował nad językiem. Posługiwał się pseudonimem dr Esperanto (mający nadzieję).

W 1889 r. rozpoczęto publikacje pierwszego czasopisma „La Esperantisto” w Norymberdze. Powstały także pierwsze kluby zwolenników języka.

W 1905 roku w Boulogne-sur-Mer we Francji odbył się I Światowy Kongres Esperanta. Paryż przywitał dr. Esperanto rozświetloną na jego cześć wieżą Eiffla.

Ludwik Zamenhof został również odznaczony Orderem Legii Honorowej. Kolejne światowe kongresy umacniały i rozpowszechniały język esperanto na całym świecie.

W 1908 r. roku powstał Światowy Związek Esperantystów (Universala Esperanto-Asocio). Wydawało się, że idea esperanta połączyła ludzi z różnych krajów i kontynentów i że marzenie Ludwika Zamenhofa, które narodziło się pod białostockim ratuszem, nareszcie się ziściło, jednak 28 czerwca 1914 roku padły strzały w Sarajewie. Europę ogarnęło szaleństwo wojny. Był to druzgocący cios dla schorowanego Ludwika Zamenhofa. Zmarł 14 kwietnia 1917 r. 

Białystok  jest wciąż istotnym miejscem dla miłośników esperanto. W tym roku już po raz 22. Dni Zamenhofa. Powstało także Centrum im. Ludwika Zamenhofa, które funkcjonuje od 2009 r. Działa w nim biblioteka esperancka „Esperanto-Libro” (jako filia Książnicy Podlaskiej), licząca ponad 3 tys. książek i czasopism. Centrum realizuje przedsięwzięcia ukazujące zróżnicowanie kulturowe, narodowościowe i religijne regionu.

Esperantyści szacują, że obecnie na świecie jest ponad tysiąc miejsc noszących imię Zamenhofa lub nazwę esperanto. Dokładnie nie wiadomo, ilu jest samych esperantystów, najczęściej podawana jest liczba kilkuset tysięcy osób znających ten język.

Paulina Tołcz/Białostockie Towarzystwo Esperantystów
red.: Cezary Rutkowski