Narwiański Park Narodowy obejmuje bagienną dolinę Narwi na odcinku pomiędzy miejscowościami Suraż na południu  i Rzędziany na północy o powierzchni 7 350 ha.  Został powołany 1 lipca 1996 roku w celu ochrony specyficznie wykształconego ekosystemu bagiennego z roślinnością szuwarową i turzycowiskową oraz cennymi ugrupowaniami ptaków wodnych i błotnych. Od 2002 roku obszar Parku objęty jest Konwencją Ramsar o obszarach wodno-błotnych, a od 2004 roku znajduje się w sieci Natura 2000.



45-cio kilometrowy odcinek Narwi pomiędzy Surażem, a Rzędzianami tworzy unikatowy system rzeki wielokorytowej (anastomozującej), stanowiącej prawdziwy labirynt naprzemiennie łączących się i rozdzielających koryt. Cieki o różnej długości i szerokości  tworzą tu skomplikowaną i nieregularną sieć. Ta nietypowa plątanina koryt połączona z ich kanałową budową, cechującą się znaczną głębokością już przy brzegu oraz urwistymi brzegami i stosunkowo płaskim dnem są najbardziej typowymi cechami systemu anastomozującego.
Na obszarze Narwiańskiego Parku Narodowego występuje 56 zespołów roślinnych związanych ze środowiskiem lądowym (w tym podmokłym i bagiennym) oraz 11 związanych ze środowiskiem wodnym. Dolina charakteryzuje się ekologiczną strefowością, która polega na  zmienności zbiorowisk roślinnych, począwszy od koryta rzeki, w kierunku skraju doliny. Jest ona uzależniona od ilości wody na powierzchni gleby i tego, jak długo się ona na niej utrzymuje.

W nurcie Narwi oraz jej dopływach występują rośliny wodne zakorzenione w dnie, o całkowicie zanurzonych liściach – głównie rdestnice. W starorzeczach lub przy brzegach koryt, gdzie prąd wody jest niewielki, spotykamy rośliny o liściach pływających: zbiorowiska grążela żółtego i grzybieni białych, osoki aloesowatej i żabiścieku pływającego, rdestnicy pływającej oraz okrężnicy bagiennej. Odsłonięte latem brzegi koryt rzecznych zajmują zbiorowiska terofitów letnich do których należą uczepy i rdesty. Szuwary właściwe to ubogie florystycznie zbiorowiska występujące najczęściej bezpośrednio w sąsiedztwie koryt rzeki, na płyciznach i rozlewiskach. Są zbudowane przez wysokie byliny.


Najczęściej spotykany jest szuwar trzcinowy, gdzie dominuje trzcina pospolita i mannowy z manną mielec. Strefę za szuwarami właściwymi lub bezpośrednio w sąsiedztwie koryta - zajmują szuwary wielkoturzycowe, nazywane również łąkami bagiennymi. Siedliska mokre z niewielkimi wahaniami poziomu wód gruntowych porasta szuwar turzycy zaostrzonej, turzycy brzegowej oraz dominujący w dolinie szuwar turzycy sztywnej. Obrzeża doliny porastają olszowe lasy bagienne. Spotykamy tu również wilgotne łąki, a miejscami zbiorowiska turzyco-mszyste.

Łozowiska występują w całym Parku. Tworzą mniej lub bardziej zwarte zarośla. Specyficzne dla doliny są również wyniesienia mineralne, porośnięte lasami liściastymi (lipowo-dębowo-grabowe) oraz murawami ciepłolubnymi, na których występują rośliny chronione: goździk pyszny, mieczyk dachówkowaty i kosaciec syberyjski. Oprócz nich ochroną objęto m.in. włosienicznika wodnego, fiołka torfowego, pływacza zwyczajnego, sto plamka plamistego oraz wielosiła błękitnego.
Dolina Narwi w granicach Narwiańskiego PN jest jednym z lepiej zachowanych obszarów bagiennych w Europie. Jej największym bogactwem są ptaki – głównie wodno-błotne. Niedostępne bagna, porośnięte gąszczem szuwarów, są dla nich idealnym miejscem żerowania i gniazdowania. Na terenie Parku stwierdzono występowanie 34 gatunków.

Ze względu na specyficzną rzeźbę terenu i stosunkowo niewielką powierzchnię, dolina Narwi pełni raczej funkcję szlaku migracyjnego dużych ssaków takich jak łosie, sarny i dziki. Stosunkowo dużo obserwuje się drapieżników, do których należą lis, borsuk, gronostaj, jenot, norka amerykańska, łasica łaska, kuna leśna i domowa oraz wydra. Spośród gryzoni najczęściej można natknąć się na największe z nich - bobry lub przynajmniej ślady ich żerowania. Poza tym można zaobserwować piżmaka, wiewiórkę pospolitą, nornicę rudą, karczownika, norniki, myszy, szczury wędrowne i badylarki. Ponadto w Narwiańskim PN występują ssaki owadożerne: kret, ryjówka aksamitna i malutka, rzęsorek rzeczek. Spotyka się również zająca szaraka oraz dwa gatunki nietoperzy (gacek brunatny i nocek rudy)

Rozbudowana sieć koryt rzecznych, występowanie wiosennych zalewów, niedostępność terenu, a co za tym idzie słaba penetracji doliny przez człowieka warunkuje bogactwo awifauny. Obszar Narwiańskiego Parku Narodowego uznano jako ostoję ptaków o randze europejskiej. Stwierdzono tu występowanie 203 gatunków ptaków z których 155 to gatunki lęgowe lub prawdopodobnie lęgowe. Spośród gatunków lęgowych występuje 35 gatunków zagrożonych, ujętych w II wydaniu Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, a 8 to gatunki zagrożone wyginięciem w skali światowej i europejskiej, do których należą: bąk, błotniak łąkowy, rybitwa białowąsa, kropiatka, zielonka, batalion, dubelt i wodniczka, której populacja utrzymuje się od kilku lat na stałym poziomie i wynosi 40 – 45 par lęgowych.

 Na obszarze Narwiańskiego Parku Narodowego odnotowano występowanie 13 gatunków płazów i 3 gatunków gadów. Wszystkie te gatunki objęte są ochroną. Spośród płazów spotyka się: traszkę zwyczajną i grzebieniastą, kumaka nizinnego, rzekotkę drzewną, grzebiuszkę ziemną, żaby brunatne – trawną i moczarowa, żaby zielone – śmieszkę, jeziorowa i wodną oraz ropuchy szarą, zieloną i paskówkę. Najliczniej reprezentowane są żaby brunatne, najrzadziej spotykamy ropuchy: zieloną i najmniejszą ropuchę paskówkę.

Narew w granicach Parku jest bardzo zróżnicowana – spotykamy tu strefy nurtu, starorzecza i oczka wodne. Dzięki takiej różnorodności żyją tu przedstawiciele  22 gatunków ryb, wśród nich drapieżniki jak szczupak, sum, boleń, okoń, jaź oraz ryby roślinożerne takie jak płoć, wzdręga, krąp, karaś lin i leszcz. Do gatunków objętych ścisłą ochroną należą m.in. piskorz i różanka. W rzece spotyka się również minoga ukraińskiego.
Największą pod względem liczebności, najbardziej zróżnicowana, ale jednocześnie najmniej poznana jest fauna bezkręgowców. Na obszarze Parku można spotkać około 50 gatunków motyli dziennych należących do sześciu rodzin: pazi, bielinków, modraszków, mieniaków, południc i oczenic i 24 gatunki ważek. Ponadto spotyka się ok. 150 gatunków pająków, z czego 21 to gatunki znane z kilku stanowisk w Polsce. Licznie reprezentowane są również bezkręgowce wodne, zarówno osobniki dorosłe jak i postacie larwalne. Spośród skąposzczetów spotyka się pijawki i rureczniki, licznie reprezentowane są mięczaki: ślimaki – takie jak błotnikarki, zatoczki, zawójki oraz małże - skójki, groszkówki i szczeżuje. Jednak najliczniej reprezentowane są stawonogi: pająki wodne np. topik, skorupiaki - ośliczki. Największą  liczebnością i różnorodnością charakteryzują się owady. W Narwi spotyka się larwy: chruścików domkowych i bezdomkowych, larwy jętek, widelnic i drapieżnych ważek, wodne chrząszcze i wiele innych ciekawych gatunków.


Na obszarze doliny Narwi poleca się szczególnie turystykę aktywną - spływy kajakowe, wycieczki rowerowe, wędkowanie oraz podglądanie ptaków. Park najlepiej poznawać od strony wody, podczas spływu kajakowego lub przynajmniej krótkiej wyprawy płaskodenną łodzią „pychówką”.