Białystok uczcił pamięć ponad dwóch tysięcy białostoczan narodowości żydowskiej w 77. rocznicę spalenia Wielkiej Synagogi
Białystok wspomina dramatyczne wydarzenia, jakie miały miejsce 27 czerwca 1941 roku – Niemcy spalili Wielką Synagogę, a w niej ponad dwa tysiące białostoczan narodowości żydowskiej. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, parlamentu, władz samorządowych, oficerowie Wojska Polskiego Garnizonu Białystok, reprezentacje pozostałych służb mundurowych, przedstawiciele Korpusu Konsularnego, związków i stowarzyszeń kombatanckich.
Białystok co roku wspomina ofiary „Czarnego piątku”. Tegoroczne obchody rocznicy spalenia Wielkiej Synagogi rozpoczęły się w środę, 27 czerwca, o godz. 12.00 uroczystym złożeniem kwiatów pod pomnikiem-kopułą Wielkiej Synagogi przy ul. Suraskiej. W imieniu marszałka województwa kwiaty złożył Anatol Wap, Dyrektor Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMWP.
Wielka Synagoga, która znajdowała się przy ul. Bożniczej (obecnie Suraskiej), została wzniesiona w latach 1909-1913. W okresie międzywojennym była najokazalszą synagogą białostocką i cieszyła się największym prestiżem wśród wszystkich bożnic Białegostoku. Została wybudowana wedle projektu Samuela J. Rabinowicza. Była świątynią reformowaną, w której kobiety modliły się obok mężczyzn, choć na osobnych galeryjkach. W okresie międzywojennym, podczas świąt i uroczystości państwowych, w synagodze grała orkiestra Gimnazjum Hebrajskiego.
27 czerwca 1941 r. niemiecka grupa operacyjna, którą dowodził kapitan Gothar Bürkner, spaliła dzielnicę żydowską wraz z Wielką Synagogą. Niemcy kazali wszystkim mężczyznom i chłopcom narodowości żydowskiej przyjść do Wielkiej Synagogi. Zamknęli ich wewnątrz i podpalili budynek. Do tych, którzy próbowali oporu, strzelali. Zginęło ok. 2-2,5 tysiąca osób.
W miejscu, w którym stała synagoga, znajduje się obecnie pomnik w kształcie kopuły zniszczonej bożnicy. Autorami monumentu są Michał Flikier, Maria Dżugała-Sobocińska, Dariusz Sobociński i Stanisław Ostaszewski. Odsłonięcie pomnika nastąpiło w 1995 roku.
(na podst.: UM Białystok)
