Bez pamiętania o przeszłości, trudno budować przyszłość. 74. rocznica powstania w Getcie Białostockim
Utwór „Bialystok, mein heim” (Białystok, mój dom) autorstwa dwóch białostoczan Natana Cygana i Abrahama Szewacha już tradycyjnie rozpoczął oficjalne uroczystości na placu Mordechaja Tenenbauma w Białymstoku, na miejscu dawnego cmentarza w getcie białostockim. Wcześniej kwiaty zostały złożone na miejscu dawnej Wielkiej Synagogi (spalonej przez Niemców w 1941 roku) i przy tablicy pamiątkowej Icchaka Malmeda.
Na uroczystościach odmówiono Kadisz – modlitwę za zmarłych odmówił Stas Wojciechowicz z gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie.
Modlitwę za zmarłych odmówił obecny na uroczystościach Metropolita Białostocki - Abp. Tadeusz Wojda.
W imieniu Zarządu Województwa Podlaskiego kwiaty złożył Maciej Żywno, Wicemarszałek Województwa Podlaskiego.
Powstanie w getcie białostockim zostało zorganizowane 16 sierpnia 1943 roku przez Antyfaszystowską Organizację Bojową. Był to drugi po Powstaniu w getcie warszawskim tak wielki zryw ludności żydowskiej przeciw hitlerowcom. Do powstania doszło na wieść o likwidacji getta. Sam zryw trwał niecałą dobę, jednak przez kilka dni broniło się kilka punktów oporu. Niestety powstańcy ponieśli klęskę. Getto zostało zlikwidowane, a przebywającą tam ludność przeniesiono do obozów w Treblince,Majdanku, Auschwitz i Terezinie.
- Wspólnie oddajemy dzisiaj cześć bohaterom białostockiego getta. Złożyć pragniemy hołd wszystkim ofiarom nazistowskiej nienawiści. Zbrojny opór białostockich powstańców z góry skazany był na porażkę, była to jednak walka o pryncypia, takie jak ludzka godność. Walka taka, niezależnie od gorzkiego finału, nabiera symbolu uniwersalnego – podkreślał w swoim wystąpieniu Tadeusz Truskolaski, prezydent Białegostoku. – Zryw białostockiego getta to ostatni rozdział długiej i bogatej historii społeczności żydowskiej naszego miasta. Naszym obowiązkiem jest pamiętać nie tylko o bohaterach getta, ale o całej spuściźnie narodu, którego wśród nas już nie ma.
Tadeusz Truskolaski zaznaczył, że choć obecnie wszelkiego rodzaju doktryny oparte na rasizmie, ksenofobii stanowią niewielki margines naszego życia społecznego, to powinny one zawsze spotykać się ze zdecydowanym sprzeciwem. - Nie ma w Polsce, w Białymstoku, zgody na dzielenie ludzi ze względu na ich religie, narodowość, przekonanie. W innym przypadku nasze patriotyczne deklaracje pozostaną pustym sloganem – podkreślił prezydent Białegostoku.
Anna Azari, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Państwa Izrael w Polsce podkreśliła: - Bardzo mi miło, że tyle osób i przedstawicieli organizacji znalazło się tutaj z nami. Zawsze przy okazji takich rocznic zastanawiam się: czym było bohaterstwo w tamtych czasach? Czy tylko udział w powstaniu czy też bohaterstwem było i codzienne życie w getcie? Myślę, że w Białymstoku mieliście wszystkie te przykłady bohaterstwa. I ważne by o tym pamiętać, bo bez pamiętania o przeszłości trudno budować przyszłość.
- Uroczystości, takie jak ta dzisiejsza, skłania do pytań jak to było możliwe, że takie wydarzenia na terenie Polski i Białegostoku były możliwe. Mamy wszyscy świadomość, że jest to możliwe jeśli tworzy się doktryny, państwa oparte na antysystemie, na nienawiści - podkreślił Wojewoda Podlaski Bohdan Paszkowski. Wspominając bohaterstwo białostockich powstańców wyraził jednak nadzieję, że pamięć o bohaterach 1943 roku będzie nie tylko powodem do refleksji, ale stanie się przyczynkiem dla władz polskich i izraelskich do podejmowania wspólnych działań, współpracy, by takie wydarzenia już się nigdy więcej na świecie nie powtórzyły.
Ari Abramowicz ze stowarzyszenia dawnych mieszkańców Białegostoku w Izraelu podziękował za zorganizowanie tej uroczystości. Podkreślił, że dla dzisiejszych potomków polskich Zydów przyjazd tutaj to nie tylko odwiedziny miejsc kaźni Żydów, ale też okazja do uczczenia tysiącletniej historii Żydów w Polsce. - Jesteśmy też tu po to, by zastanawiać się nad teraźniejszością, planować przyszłość. Dziękuję tym, co przetrwali i pomagali budować państwo Izrael, dzięki temu czujemy się silni, jesteśmy w stanie prowadzić swoją codzienną pracę.
