Nagroda, której patronem jest Oskar Kolberg - etnograf, folklorysta, kompozytor, ustanowiona została w 1974 r. Przyznawana jest w sześciu kategoriach: 1. dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego, 2. dla twórców za pisarstwo ludowe, 3. dla kapel ludowych, 4. dla zespołów folklorystycznych, 5. dla badaczy, naukowców i animatorów, 6. nagroda honorowa dla instytucji i organizacji społecznych zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowej, działających w kraju i zagranicą. Od początku jest przyznawana pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Laureaci 40. edycji Nagrody:

• Aniela Krupczyńska
  Twórczyni w zakresie folkloru muzyczno-tanecznego, śpiewaczka i tancerka, popularyzatorka pieśni, gwary, obrzędów i zwyczajów górali pienińskich, kierowniczka Zespołu Regionalnego im. Jana Malinowskiego ze Szczawnicy.
  Szczawnica, pow. nowotarski, woj. Małopolskie
• Zuzanna Ptak
  Koronczarka, wykonawczyni tradycyjnych motywów i kompozycji z koronki szydełkowej.
  Koniaków, Śląsk Cieszyński, pow. cieszyński, woj. śląskie
• Maria Siwiec
  Śpiewaczka i tancerka ludowa, kierowniczka Zespołu „Gołcunecki”.
  Gałki, pow. przysuski, woj. mazowieckie
• Wincenty Staśkiewicz
  Wykonawca wycinanek kurpiowskich.
  Ostrołęka, Kurpie, woj. mazowieckie
• Waleria Prochownik
  Pisarka ludowa, poetka i prozatorka, gawędziarka.
  Żywiec, Beskid Żywiecki, woj. śląskie
• Kapela Jana Kmity z Przystałowic Małych
  pow. przysuski, woj. mazowieckie
• Zespół Śpiewaczy „Dorbozianki” z Dorboz
  pow. biłgorajski, woj. lubelskie
• Zespół Regionalny „Regle” im. Jana Jędrola z Poronina
  Podhale, pow. tatrzański, woj. małopolskie
• prof. Piotr Dahlig
  Etnomuzykolog, badacz i dokumentalista muzyki ludowej, juror festiwali folklorystycznych i ekspert ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
  Uniwersytet Warszawski, Warszawa
• Anna Urbaczka-Bury
  Regionalistka popularyzująca folklor cieszyński, pisarka i poetka ludowa, reżyserka teatru ludowego, solistka i kierownik zespołu „Istebna”, tancerka i gawędziarka.
  Istebna, Śląsk Cieszyński, woj. Śląskie
• Łódzki Dom Kultury
  Dział Dziedzictwa Kulturowego i Folkloru Regionu ŁDK wspiera, promuje i upowszechnia tradycje kultury regionalnej, chroni najcenniejsze formy twórczości ludowej województwa łódzkiego.

Tomasz Kurasiński, burmistrz gminy Zbąszyń otrzymał wyróżnienie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Za zasługi dla kultury tradycyjnej”.

Fotorelacja z uroczystości

Organizacją konkursu zajmują się obecnie: Instytut Muzyki i Tańca oraz Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu i jego oddział – Muzeum im. O. Kolberga w Przysusze. Fundatorami nagród finansowych są Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Fundacja „Cepelia” Polska Sztuka i Rękodzieło w Warszawie oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego. Laureaci otrzymają Medale im. Oskara Kolberga według projektu Anny Jarnuszkiewicz oraz pamiątkowe dyplomy.

Muzeum im. Oskara Kolberga, jako Oddział Muzeum Wsi Radomskiej we współpracy
z Instytutem Muzyki i Tańca ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego zrealizowało stronę internetową www.nagrodakolberg.pl, zawierającą obszerny zasób informacji o Nagrodzie (o jej patronie, misji, historii, organizatorach, towarzyszących wydarzeniach) oraz przede wszystkim o jej laureatach z lat 1974–2015. Strona o charakterze bazy danych zawiera materiały biograficzne sukcesywnie aktualizowane i uzupełniane
o fotografie, filmy, nagrania dźwiękowe przedstawiające laureatów, ich prace i osiągnięcia.

Partnerami nagrody są Program 2 Polskiego Radia oraz Stowarzyszenie Twórców Ludowych. Patronat medialny: TVP Kultura, Program 2 Polskiego Radia, Polskie Centrum Informacji Muzycznej Polmic.pl, MuzykaTradycyjna.pl oraz Folk24.pl.