Archiwum dołącza do swej strony internetowej kolejne wypisy cennych materiałów. Po Tece Glinki (zbioru materiałów źródłowych do dziejów miasta, zbieranych przez białostockiego historyka) mamy teraz sumariusz dokumentów tzw. Kamery Wojny i Domen, czyli administracji, którą wprowadzili Prusacy po przejęciu rządów w regionie. Czas pruskiej władzy był krótki - zaledwie 11 lat (1796-1807). Ilość zarządzeń, dekretów, rezolucji, jakie pozostawiła jest tym bardziej imponujący. Kamera skrupulatnie składała do archiwum: prośby mieszkańców Białegostoku i okolic, korespondencje, zaświadczenia, skargi (również te, które wpłynęły do magistratu jeszcze przed pruskim panowaniem). To kopalnia wiedzy o ówczesnym mieście. Czy to dziś, czy 200 lat temu ludzie ciągle są tacy sami: skarżą się na sąsiadów, proszą o pieniądze, obniżenie podatków...

Sporo próśb płynęło z Sokółki. W 1802 roku tamtejsi mieszczanie proszą Kamerę o pomoc materialną. Abraham Meyer - o dofinansowanie budowy kamienicy (w ciągu jednego roku prosił o to dwa razy). "Przedmieszczanie sokólscy" chcą bezpłatnego drzewa na budowę nowych gospodarstw, a miejscowi Żydzi proszą o pomoc w zażegnaniu sporu, jaki nastąpił w czasie wyboru rabina. Ważne są ambicje: niejaki Pac kapitan - dzierżawca wójtostwa Stary Kornin prosi o powiększenie kompetencji, a mierniczy - o zatrudnienie. Ktoś tam chce zwolnienia z pańszczyzny, jakaś wdowa - przywrócenia zapomogi po zmarłym mężu, a właściciel pewnego folwarku - zwiększenia liczby koni.

Dzięki Kamerze wiadomo, kto, kiedy, komu i za co zapłacił (są kosztorysy i rachunki), wiadomo też o intymnych szczegółach życiorysu niektórych mieszkańców Podlasia. Oto Mikołaj Zrzelski, ekonom jesionowski, zaświadczał dwa wieki temu, że "niejaka Mnucha posiada dziecko, jest mieszkanką Jesionowa i zamierza wyjść za mąż". Starsi kahalni miasta Janowa zaświadczają, że Jehiel Kusiel ożenił się w wieku 18 lat, a po 7 rozstał się z żoną. Z kolei Leybusz Charon, Leybusz Herszczyce i Szmul Walszowicz (kahalni siemiatyccy) podpisali się pod zaświadczeniem, że "Rochla, córka Judkowa, wyjechała do siostry, a teraz wraca do swej rodziny".

Próbka skarg: "24 kwietnia 1806 Jerzy Matuszewicz, ogrodnik, wniósł do Kamery Białostockiej skargę na księdza Podgórskiego - proboszcza w Odelsku, który wyrzucił go z budynku i pobił jego żonę...". Opat Klasztoru Bazylianów w Supraślu w liście do Kamery składa skargę na dzierżawców młyna i papierni w Supraślu - Koestinga i Zeidlera. "Sprowadzają oni ponoć czeladź i trunki z innych karczm, a nie supraskiej". A Żakiewicz, burmistrz Suchowoli, w liście do Kamery skarży się na niską pensję i tłumaczy, "iż nie może wypełnić wszystkich obowiązków, ponieważ nie zna języka niemieckiego...".

W sumariuszu pojawia się tajemnicza informacja, że niejaki Zydowski sporządza wiadomość intraty od rzezi w Orli 1785-1895. Cóż to znaczy? Zapis innego dokumentu: "rejestr wybranych pieniędzy od rzeźników Rzezi Tykocińskiej" - tajemnicę wyjaśnia. Chodzi o cech rzeźników.

Bardzo ciekawe są zarządzenia Prusaków. Napisali ich masę: oddzielne były dla importu luster, inne dotyczyły oclenia noży, przemytu kart do gry, wytwarzania napojów w niedzielę i święta, ba, nawet "stemplowania lnianych wstążek" i ubytku czarnej i szarej soli...

Sumariusz Kamery Wojny i Domen oglądać można na www.bialystok.ap.gov.pl. To rodzaj katalogu najróżniejszych dokumentów opracowany przez Arkadiusza Gawrońskiego. Już same przeglądanie katalogu jest bardzo ciekawe - znajdziemy w nim opisy, o czym mówi każdy dokument. Do samego dokumentu zajrzeć możemy jednak dopiero w archiwum. Ale dzięki sumariuszowi w sieci możemy się do tego dobrze przygotować - siedząc w domu wynotujemy interesujące nas szczegóły (sygnatury i nr kart), sprawdzimy, w jakim języku jest ów dokument sporządzony (głównie polski i niemiecki, ale też rosyjski, hebrajski i francuski).

Gazeta Wyborcza